Panoramagazetesi.com – Haber, Güncel, Ekonomi Gazetesi
Ekonomik sistemler, politika hedefleri ve piyasa mekanizmaları arasındaki dengeler üzerine inşa edilir. Ancak, reel piyasalarda ideal koşulların nadiren gerçekleşmesi nedeniyle, amaçlanan ekonomik sonuçlardan sapmalar meydana gelebilir. Bu sapmaların önemli nedenlerinden biri piyasa friksiyonlarıdır.
Piyasa friksiyonları, kaynakların optimal tahsisini engelleyen ve ekonomik aktörler arasındaki bilgi, zaman veya maliyet dengesini bozan unsurlardır. Bilgi asimetrisi, taraflardan birinin diğerine kıyasla daha fazla veya özel bilgiye sahip olması sonucu kararların rasyonel zeminden sapmasına yol açar. İşlem maliyetleri, vergiler, komisyonlar veya lojistik masraflar şeklinde, ekonomik işlemleri maliyetli hale getirerek ticari hacmi sınırlar. Likidite kısıtları, firmaların veya hanehalklarının finansmana erişimini zorlaştırarak yatırım ve tüketim kararlarını erteler. Yapısal düzenlemeler ise piyasa esnekliğini azaltarak rekabeti sınırlandırabilir.
Bu friksiyonlar, hedeflenen büyüme, istihdam veya fiyat istikrarı politikalarının etkinliğini zayıflatır. Örneğin, para politikasıyla talebi canlandırmak istendiğinde kredi kanallarındaki likidite friksiyonları, beklenen etkiyi geciktirebilir veya azaltabilir. Benzer şekilde, yatırım teşvikleri bilgi asimetrisi nedeniyle yanlış alanlara yönlenebilir.
Sonuç olarak, piyasa friksiyonlarının tespiti ve azaltılması, ekonomik amaç sapmalarını önlemenin temel adımlarındandır. Ekonometrik modeller, bu friksiyonların nicel etkilerini ölçerek politika yapıcıların stratejik müdahalelerine rehberlik edebilir.